نتائج النشرة الربعية للمنتدى الاقتصادي العربي حول وضع المستقلّين والمستقلات العرب *

• خلال الفترة من 2006 إلى 2021، ارتفعت نسبة المستقلين العرب في إسرائيل من حوالي 15٪ إلى حوالي 18٪. استمرت هذه النسبة في الارتفاع حتى بعد اندلاع أزمة “كورونا”، وقد ساهم هذا الأمر مساهمة طفيفة في التخفيف من حدة الأضرار الحادّة الّتي لحقت بتشغيل العرب نتيجة الأزمة.
• النسبة الحاليّة للعرب من إجمالي المستقلين أكبر من نسبة إجمالي العاملين العرب في سوق العمل (13٪)، لكنها لا تزال أقل من نسبتهم في المجتمع (21٪).
• العمل كمستقلين أو مستقلات ما زال أمرا غير شائع في المجتمع العربي. في عام 2019، عمل نحو 4.8٪ فقط من العرب كمستقلين، بينما كانت النسبة في المجتمع اليهودي تساوي الضعف.
• يُظهر التحليل بحسب القطاعات، أن العرب قد زادوا من حصتهم كمستقلين في القطاعات التي شهدت نموًا أبطأ في إجمالي عدد المستقلين، مثل قطاعات النقل، والتجارة، والصناعة، الضيافة والإطعام. زيادة نسبة العرب المستقلين في هذه القطاعات جاءت على حساب نشاط الأشخاص الذين ليسوا عربًا في نفس القطاعات كمستقلين.
• من ناحية أخرى، بقيت حصة العرب المستقلين دون تغيير تقريبًا في قطاعات خدمات التكنولوجيا العلوية (الهايتك)، التي شهدت زيادة كبيرة في حصتها من الناتج المحلي الإجمالي في السنوات الأخيرة. ينسحب هذا الأمر كذلك على مجال الخدمات المهنية والعلمية والتقنية
• التوزيع الجغرافي للمستقلين العرب مماثل لتوزيع السكان العرب في إسرائيل. وعليه، يشكل المستقلون العرب غالبية المستقلين في لواء الشمال، بينما تبلغ نسبة المستقلين العرب في لواء تل أبيب 1.3٪ فقط (من المجموع الكلي للمستقلين في لواء تل أبيب).
• نسبة بقاء واستدامة المصالح التجارية للمستقلين العرب، التي تأسست في عام 2006، أقل المقارنة مع نسبة بقاء مصالح نظرائهم اليهود. هذه الفجوة تبدأ بالظهور في السنة الثانية من بدء النشاط. عند نهاية فترة 15 عامًا من تأسيس الشركة (عام 2021)، تمكنت نسبة 22.8٪ من المصالح التجارية للمستقلين العرب من البقاء، مقابل 26.8٪ من مصالح المستقلّين اليهود.
• ثمة علاقة وثيقة بين نسب بقاء واستدامة مصالح المستقلين والقطاع الاقتصادي الذي يعمل فيه هؤلاء. على سبيل المثال، في قطاع خدمات الصحة والرعاية والرفاه، تتجاوز نسبة البقاء بعد 15 عامًا 40٪ في صفوف اليهود والعرب على حد سواء. بينما تنخفض هذه النسبة في قطاع الضيافة والإطعام إلى نحو 10٪ فقط.
• ثمة اختلافات في نسب بقاء المصالح التجارية وديمومتها بين العرب واليهود، لكنها تشهد تفاوتا يتعلق بالقطاع الصناعي جميع الصناعات، فعلى سبيل المثال تشهد نسبة بقاء المصالح العربية ارتفاعًا ملحوظًا في قطاع الخدمات المهنية والعلمية والتقنية، لكنها تتراجع كثيرا في القطاع الزراعي مقارنة بالمصالح اليهودية.
• الفجوة الأكبر في نسب البقاء بين المصالح التجارية العربية وتلك اليهودية هي  في لواء تل أبيب، فيما تعتبر  منطقة الشمال  المنطقة الوحيدة التي  كانت فيها نسب بقاء المصالح التجارية العربية متساوية مع نسب بقاء  المصالح اليهودية، أو أعلى منها بقليل.
• لم يتمّ العثور على أي دليل يعلل وجود فجوة في نسب البقاء المصالح التجارية بين العرب واليهود  بنزعة المستقلين العرب الانخراط في صناعات أو مناطق أكثر خطورة.

• בשנים 2006-2021 עלה שיעור הערבים בקרב כלל העצמאים הפעילים בישראל מכ-%15 לכ-%18 .שיעור זה הוסיף לעלות גם לאחר פרוץ משבר הקורונה, וקיזז במעט את הפגיעה החדה בתעסוקת הערבים שנבעה מהמשבר. • השיעור הנוכחי של ערבים בקרב כלל העצמאים גדול מחלקם בכלל המועסקים במשק )%13 ,)אבל עדיין קטן מחלקם באוכלוסייה )%21.) • כמו כן, התעסוקה כעצמאי פחות שכיחה בחברה הערבית: רק כ-%8.4 מכלל המועסקים הערבים ב-2019 היו עצמאים, לעומת שיעור גבוה פי שניים בחברה היהודית. • בחינה ענפית מגלה שהערבים הגדילו את חלקם הכי הרבה בענפים שמספר העצמאים הכולל בהם גדל הכי לאט וביניהם: התחבורה, המסחר, התעשייה, והאירוח והאוכל. כלומר, הגידול בחלקם של הערבים נתמך בהקטנת
פעילות של עצמאים שאינם ערבים באותם הענפים. • לעומת זאת, חלקם של הערבים העצמאים נותר כמעט ללא שינוי בענפי שירותי ההייטק: ענף המידע והתקשורת, אשר בשנים האחרונות מגדיל את חלקו בתוצר במידה ניכרת, וענף השירותים המקצועיים, המדעיים והטכניים. • הפריסה הגיאוגרפית של העצמאים הערבים דומה לפריסת האוכלוסייה הערבית בישראל. על כן, העצמאים הערבים מהווים את הרוב מבין כלל העצמאים במחוז הצפון, ואילו במחוז ת”א חלקם של העצמאים הערבים מסתכם ב-%3.1 בלבד )מסך העצמאים במחוז ת”א(. • אחוזי ההישרדות אצל עסקים של עצמאים ערבים שנולדו ב-2006 נמוכים יותר בהשוואה למקביליהם היהודים. הפער נפתח כבר בשנה השנייה לפעילות, ובתום 15 שנים מהקמת העסק )שנת 2021 )שרדו רק %8.22 מהעצמאים הערבים לעומת %8.26 מהעצמאים היהודים. • ישנו קשר הדוק בין אחוזי ההישרדות של עצמאים לבין הענף הכלכלי בו הם פועלים. למשל, בענף שירותי בריאות, רווחה וסעד אחוזי ההישרדות אחרי 15 שנה של יהודים ושל ערבים גבוהים מ-%40 ,בעוד בענף שירותי האירוח והאוכל אחוזי ההישרדות מגיעים לכ-%10 בלבד. • יחד עם זאת, הפערים באחוזי ההישרדות בין ערבים ליהודים אינם אחידים על פני הענפים השונים. אחוזי ההישרדות של ערבים גבוהים במיוחד בענף שירותים מקצועיים, מדעיים וטכניים, אך נמוכים במידה ניכרת בהשוואה ליהודים בענף החקלאות. • הפער באחוזי ההישרדות בין ערבים ליהודים הוא הגדול ביותר במחוז ת”א, בעוד מחוז הצפון הוא היחיד בו אחוזי ההישרדות של הערבים אינם נופלים מאלה של היהודים. • לא נמצאה תמיכה לכך שהפער באחוזי ההישרדות בין ערבים ליהודים משקף נטייה של העצמאים הערבים לעסוק בענפים או במחוזות מסוכנים יותר.